« جزییات خبر هشدار رهبر معظم انقلاب در رابطه با ضابطه‌مندی شرکت‌های دانش‌بنیان »
هشدار رهبر معظم انقلاب در رابطه با ضابطه‌مندی شرکت‌های دانش‌بنیان
مقام معظم رهبری در روزهای گذشته و در جریان دیدار با مسئولان نظام با اشاره به فعالیت در عرصه دانش‌بنیان، تذکرات و هشدارهایی نیز در رابطه با ضوابط و نحوه دانش‌بنیان‌شدن شرکت‌ها دادند. ایشان خطاب به معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و سایر مسئولان ذی‌ربط اظهار داشتند: «یک نکته در مورد این شرکت‌های دانش‌بنیان و تولید دانش‌بنیان که بنده لازم است تذکر بدهم، این است که البته تذکراتی قبلاً عرض شده لکن این‌ها را هم اضافه بر آن عرض می‌کنم. برای شرکت‌های دانش‌بنیان باید ضوابط کیفی تعیین بشود؛ این جور نباشد که فلان شرکتی که با فناوری چهل سال پیش دارد کار می‌کند، بیاید به‌عنوان شرکت دانش‌بنیان ثبت نام کند، مثلاً از بهره‌مندی‌ها و امکانات و تسهیلاتی که هست استفاده کند؛ این درست نیست. به معنای واقعی کلمه در [یک شرکت] دانش‌بنیان یک نوآوری‌ای باید وجود داشته باشد که حالا بعضی از خصوصیات دیگر را هم عرض خواهم کرد. یا فلان شرکت مونتاژی، مونتاژ گران که در واقع مونتاژ هم همان واردات بی‌رویه است با یک شکل دیگری؛ این تولید نیست، این به‌اصطلاح آفرینندگی محصول نیست؛ این یک نوع واردات است، این بیاید به‌عنوان شرکت دانش‌بنیان مثلاً شناخته بشود! این جوری نیست؛ بنابراین احتیاج است به اینکه شاخص‌های دقیقی، شاخص‌های کیفی‌ای که فکر می‌کنم [این] کار مربوط به معاونت علمی است یا هر جایی که بالاخره متصدی تأیید این شرکت‌ها است معین کنند و آنها را جدی بگیرند. یک نکته دیگر این است که ما برای اینکه ارزیابی کنیم تولید کشور دانش‌بنیان شد یا نشد، صرفاً تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان کافی نیست. حالا بنده در صحبت اول سال روی تعداد تکیه کردم، (۳۰) مثلاً گفتند فلان مقدار، ما گفتیم نه، بیش از این؛ گفتند سی درصد ممکن است افزایش پیدا کند؛ ما گفتیم نه، اقلاً پنجاه درصد یا صد درصد افزایش پیدا کند. این، تعداد است؛ خب این یک شاخص است؛ اما این کافی نیست. بایستی شرکت‌هایی که به وجود می‌آیند یک خصوصیاتی داشته باشند که این خصوصیات حیاتی است، اساسی است، مهم است.» هشدار رهبری درباره بی‌دروپیکر شدن دانش‌بنیانی حمایت مالی، تسهیلات، معافیت و ازاین‌قبیل، واژه‌های فریبنده‌ای هستند که اگر در هر حوزه‌ای به کار روند، افراد زیادی برای دریافت آنها متقاضی می‌شوند. عرصه دانش‌بنیانی و کسب حمایت‌هایی ازاین‌دست نیز یکی از حوزه‌هایی است که با پررنگ‌تر شدن آن در سال‌های اخیر و در صدر اخبار و محافل قرارگرفتن آن، شرکت‌های زیادی را برای ورود به این عرصه ترغیب کرده است. از سوی دیگر با تأکیدات اخیر رهبری و پیوند دانش‌بنیان با سال جدید هم پیش‌بینی می‌شود موج جدیدی از درخواست‌ها برای دانش‌بنیان شدن و دانش‌بنیانی به راه بیفتد. دور از ذهن نخواهد بود که در روزها و ماه‌های آتی شاهد درخواست‌های متعددی از سوی شرکت‌های تولید، مونتاژکننده یا ارائه‌دهنده خدمات برای دریافت برند و تأییدیه دانش‌بنیانی باشیم. در این میان غفلت از به‌کاربردن مکانیزم‌های ارزیابی درست و کیفی، به‌راحتی منجر به‌وجودآمدن خیل عظیم و قارچ‌گونه شرکت‌هایی با برند دانش‌بنیانی می‌شود که اگرچه معیار کمیت را با خود یدک می‌کشند؛ اما در رسیدن به شاخص‌های کیفی و خروجی قابل‌قبول و ایده‌آل راه زیادی دارند. نتیجه نهایی افزایش کمی و کاهش کیفی رشد شرکت‌های دانش‌بنیان چیزی نیست جز بی‌اعتمادی استفاده‌کنندگان و کاربران از محصول و خدمت تولیدی. نتیجه‌ای که راه را برای واردات و وابستگی بیشتر کشور باز می‌کند و گرفتاری در چرخه باطل اقتصاد نفتی را رقم می‌زند. با مورد خطاب قراردادن معاونت علمی از سوی مقام معظم رهبری در بیانات اخیر، این نهاد اجرایی که مهم‌ترین نهاد دست‌اندرکار امور دانش‌بنیان‌ها به شمار می‌آید، رسالت سنگینی را در سال جدید در پیشرو خواهد داشت. وظیفه‌ای که ضمن به‌کاربستن راهکارها برای افزایش تعداد شرکت‌ها، تولیدات و محصولات مبتنی بر فناوری، پاسداری از ارتقا و پیشرفت کیفی محصولات فناورانه را نیز به دنبال دارد. ازاین‌رو به نظر می‌رسد شاید لازم است شرایط ورود به عرصه دانش‌بنیانی بازطراحی شود تا ضمن درنظرداشتن و رعایت اصل تسهیلگری برای فعالان واقعی زیست‌بوم نوآوری و فناوری، از رشد قارچ‌گونه شرکت‌ها و فعالیت‌هایی که تنها برند دانش‌بنیانی را یدک می‌کشند جلوگیری شود و ورود به این عرصه نیز بی‌دروپیکر نباشد.
تحقق اهداف دانش‌بنیان مستلزم توجه به هشدارها و زنگ خطرهایی است که ورود بی‌ضابطه به آن از سوی رهبر معظم انقلاب هشدار داده شده است.